Cinsel İşlev Bozuklukları - Prematür Ejakülasyon

2. Prematür Ejakülasyon (Erken Boşalma)

2.1 Tanım

DSM IV’e göre prekoital , partnerin orgazmından önce (%50), kendi istediğinden önce boşalmasını kontrol edememe (yeterli süre erteleyememe) halidir. Normal-patolojik sınır ayrımının kesin kriterlere dayandırılmamış olması nedeniyle erken boşalma tanısı için bazı kriterler bulunmaya çalışılmıştır. Süre üstünde duran araştırmacılar tarafından intravajinal boşalmaya kadar geçen sürenin 1, 2, 3 ve 7 dakikadan kısa oluşu, intravajinal 8-15 hareketten önce ejakülasyonun olması gibi kriterler öne sürülmüştür (Spiess ve ark. 1984, Cooper ve Magnus 1984). Cinsel aktiviteye başlandıktan sonraki İlk 5 dakika içinde istemdışı boşalmayı ifade eder. Hayatı tehdit eden bir durum olmamasına karşın seksüel özgüven kaybına, partner ve erkekte seksüel tatminde azalmaya ve hayat kalitesinde anlamlıbozulmaya yol açması sebebiyle önemli bir durumdur.

Penetrasyondan önce, penetrasyon esnasında veya hemen sonra minimal cinsel uyarı ile ve kişi istemeden önce, ısrarlı ve tekrarlayan şekilde meydana gelen, belirgin rahatsızlık veya kişiler arasıilişki zorluğuna yol açan ejakülasyon olarak tanımlanmıştır. Sevişmeden yeterince zevk alacak kadar ejakülasyonu geciktirememe durumudur.

2.2 Prematür Ejakülasyon Tanı Kriterleri

A. Sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde, çok az bir cinsel uyarılma ile ve kişinin istemesinden önce, vajinaya girme öncesi, girer girmez ya da hemen sonra ejakülasyonun olması. Klinisyen, yaş, cinsel eşya da durumun yeni olması ve son zamanlardaki cinsel etkinliğin sıklığı gibi uyarılma evresinin süresini etkileyen etkenleri göz önünde bulundurmalıdır. B. Bu bozukluk, belirgin bir sıkıntıya yada kişiler arası ilişkilerde zorluklara neden olur. C. Erken boşalma sadece bir maddenin (Örneğin; Opiyatların bırakılması) doğrudan etkilerine bağlı değildir.

2.3 Prematür Ejakülasyon Etimoloji

Latince, Prematür ejakülasyon olarak bilinir. İki farklı kelimeden oluşmuştur. Latince kökenlidir. Prematür, olgunlaşma öncesi, erken Fransızca éjaculation "(aniden ve keskin şekilde) fışkırtma" sözcüğünden alıntıdır. Latince iaculari"(mızrak veya ok) fırlatmak" fiilinden +tion sonekiyle ex+önekiyle türetilmiştir[1].

2.4 Prematür Ejakülasyon Sıklık Oranı

Dünyada %20 ila %30 oranında sıklık gösterdiği bildirilmektedir (Montorsi 2005). Türkiye’de yapılan bir çalışmada ise prematüre ejakülasyon prevelansı %36.5 bulunurken başka bir çalışmada ise %25.7 olarak bulunmuştur (Balcı ve ark. 2009, Tekdoğan ve ark. 2003). Amerika da gerçekleştirilmiş tarama çalışmaları verilerine göre prevalansının %20-30 civarında olduğu bildirilmektedir (Althof 2006).

2.5 Prematür Ejakülasyon Etyoloji[2]

Erken boşalma: %99 Psikojenik / Primer %1 Organik / Sekonder olarak ikiye ayrılır.

Boşalma Bozuklukları; *Pelvik ve üriner infeksiyonlar, *Pelvik ve üriner operasyonlar, *Nörolojik hastalıklar, *Sistemik hastalıklar, *İlaç-alkol-madde kullanımı. Pelvik ve üriner infeksiyonlar: pelviks (iç genital organlarda) ve üriner (boşaltım organlarında) enfeksiyon ya da operasyon.

Boşalma bir refleks olmakla birlikte üst merkezler tarafından kontrol edilebilir. Boşalma kontrolü, boşalma refleksinin üst merkezler tarafından kontrolü ile sağlanır. Boşalma kontrolü, bütün erkekler tarafından sonradan öğrenilir. Cinsel deneyim ile doğrudan bağlantılıdır. Boşalma kontrolü bir kez sağlandığında sonradan unutulmaz.

Yaş, Deneyim, Frekans, Partnerin uyarıcılığı,Önsevişme (uyarılma süreci) süresi, Genital bölgenin duyarlılığı (kondom, alkol,ilaç…), Anksiyete/performans anksiyetesi , Ortam/mekan/koşullar. Incesu’ya (2004) göre artan yaş, yetersiz deneyim, kişilerarası etkileşimin güçsüz oluşu, partnerin fiziksel çekiciliğinin düşük düzeyde olması. Kullanılan kondom, alkol ilaç gibi faktörler sebebiyle cinsel bölgede söz konusu olan duyarsızlaşma, performansa yönelik kaygı, uygun olmayan ortam erken boşalmaya sebep olabilir.

Cinsel deneyimsizlik, Cinsel mitler, Olumsuz deneyimler (genelev vb. ). Incesu’ya (2004) göre erkeğin cinsel deneyiminin olmaması, inandığı yanlış düşünceler ve genelevde cinsel birliktelik yaşama gibi negatif deneyimleri erken boşalmasına sebebiyet gösterebilir.

2.6 Prematür Ejakülasyon Tedavisi

BDT Tedavisi; 1-Olumsuz Düşünceleri Belirleme, Düşüncenin belirli bir yolakta ilerlemesi ve farkındalığın oluşmasıyla birlikte kişi bir duygu hisseder. Bu duygu pozitif bir duygu ise kişi mutlu olur, haz alır. Hissedilen duygu negatif bir duygu ise kişi acı hisseder ve mutsuz olur.İnsan temel yaratılışı itibarıyla hazza ulaşmak ve elemden kaçmak doğrultusunda harekete eğilimlidir (Dinç 2012). 2-Düşüncedeki İnancın ve Düşünceye BağlıDuyguların Derecesini Değerlendirmek .Hissedilen bu duyguların, 0 ile 100 arasıbir derecelendirmede kişi tarafından derecelenmesi istenir (Dinç 2012). 0 en hafif düzeyi ve bu duygunun yokluğunu belirtirken, 100 bu duygunun en üst düzeyde hissedilmesini betimler. 3-Olumsuz Düşünceyi Sınıflandırma Bilgiİşlemede Sistematik Hatalar , -Seçisi algılama, -Abartma, -Küçümseme,-Bireyselleştirme, -Genelleme, -Ya hep ya hiç tarzında düşünme, -Keyfi çıkarsama 4-Düşüncenin Doğruluğu Ne İfade Eder? (Düşey İniş) 5-Altta Yatan Düşünceyi Tespit 6-Düşüncenin Maliyeti ve Kârı. Kişilerin erken boşalma tedavisinde; cinselliğe dair sahip olduğu olumsuz düşünceleri nasıl sınıflandıracağı belirlenmelidir. Kimi birey performansına yönelik aşırı abartma ve yetersizlik hissetme durumu yaşayabilir. Ya da yetersizliği sebebiyle kendini zaafları ile küçümseyebilir. Burada sınıflandırma söz konusu olduktan sonra düşüncenin doğruluğuna yönelik kanıt arama, düşüncelerin sebeplerine dair düşünme ve böyle bir düşünce geliştirmenin zararları ya da faydaları üzerine kafa yorma önem kazanır.

Meichenbaum’un Bilişsel Davranış Değişimi; -Erken boşalma problemine sahip bireyin kendi iç konuşmalarının farkına varmasını sağlamaya odaklanır (Dinç 2012). -Kendilik ifadelerinde bulunmayı öğretir, kendi kendilerini değiştirme konusunda eğitir. -Bilişsel yeniden yapılandırma esastır. -Davranış nasıl değişir? 1.Aşama: Kendi kendini gözlemleme. 2.Aşama: Yeni bir içsel diyalog başlatma. 3.Aşama: Yeni beceriler öğrenme. -Başa çıkma becerisi programları: 1-Erken boşalma problemine sahip bireylerin rol oynama ve hayal kurma aracılığıyla kaygı yaratan durumlara maruz bırakma, 2- Erken boşalma problemine sahip bireylerden kaygı düzeylerini değerlendirmelerini istemek, 3- Erken boşalma problemine sahip bireylere cinsel aktivite anında yaşadıkları kaygıyıyaratan bileşenlerin farkına varmayı öğretmek, 4- Kendilik ifadelerini tekrar değerlendirerek bu düşünceleri incelemelerine yardımcı olmak, 5- Bu tekrar değerlendirmeden sonra kaygı düzeylerini anlatmalarını sağlamak.

Bazı BDT teknikleri; Başla – Dur Tekniğii, Sıkma Tekniği, İlişki öncesi mastürbasyon. Başla – Dur tekniği: aşırı uyarıda hastanın eşi durarak uyaranın geçmesi bekleniyor, Sıkma tekniği: Glans elle sıkılıyor uyarı geçene kadar. Her ikisinde de orgasm öncesi durmaya dayanılıyor. İlişki öncesi mastürbasyon: penis desensitize oluyor, refrakör zamandan sonra ejakülasyon geç oluyor.

Kişide ki his ve duygusu ; Hasta ve eşinde azalmış cinsel tatmin, Özgüven kırılması, Rahatsızlık Hissi, İkili ilişkilerin etkilenmesi, Yeni ilişkiyi başlatmada zorluktur. Rosen & Althaf, J Sex Med, 2008.

Terapinin amacı ; Ejakilasyonun kontrol ve geciktirme teknikleri öğretilmesi, Cinsel görüşlerin değiştirilmesi, Kişiler arası ilişkinin düzenlenmesi, Cinsel Performansta kendine güvenin sağlanmasıdır (Althof 2006).

2.7 Vaka

K.M, erkek, 28 yaşında, 3 yıllık evli, çocuğu yok ve mühendis. Başvuru nedeni: Erken boşalma. Yapılan ürolojik muayene ve değerlendirmelerde organik bir patoloji saptanmamış. Papaverin enj. Testi (+) Geçen yıl eşi, kardeşini kaybetmişve son 1 yıldır travma sonrası stres bozukluğu tedavisi görüyor. Yapılan psikiyatrik muayene ve değerlendirmede düşük düzeyde depresyon şikayetleri dışında önemli bir psikiyatrik sendrom belirlenmemiştir.

İlk aşamada K’dan cinsel aktivite esnasında kendi kendini gözlemlemesi ve sorunun ne olduğuna yönelik detaylandırma yapmasıistenir. Cinsel aktivite içerisindeyken hangi aşamada ne tür bir değişim yaşadığını fark eden K.’nın bir sonraki aşamada yeni bir içsel diyalog başlatması beklenir. Erken boşalmada bireyin performansına odaklanıyor olması,aldığı hazzı azaltmakta ve performans odaklı olma sebebiyle yetersizlik yaratabilmektedir. Bu sebeple cinsel aktiviteye başladığı anda “aman erken boşalmayayım”, “asla böyle bir şey yapmamalıyım” gibi kaygı içeren olumsuz içsesleri önlemesi önem taşımaktadır. 3.Aşamada, kendini kontrol etmeye ve boşalmayı geciktirmeye yönelik fizyolojik bilgileri öğrenmesi, bunların kendi kontrolünde olduğunun farkına varılması gerekir. Son aşamada stratejik olarak erken boşalmaması adına kendini nasıl kontrol edebileceğinin farkına varan K.’nın bu yeni öğretilerini ve becerilerini eyleme geçirmesi istenir. Bir iki pratikten sonra erken boşalmanın tekrarlanmadığı kabul edilmektedir.

REFERANSLAR

Akbaş B., Akbaş F. ve Yaluğ İ. (2007) Vajinismustan Disparoniye Cinsel Ağrı Bozukluklarının Etiyolojisi, Ayırıcı Tanısı ve Tedavi Seçenekleri Üzerine Bir Gözden Geçirme. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst;17(6):447-53

Althof SE. (2006) Prevalence, characteristics and implications of premature ejaculation/rapid ejaculation. J Urol;175:842-8

Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Dördüncü Baskı (DSM IV) (Çev. Ed.: E. Köroğlu) Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1995.

Balcı M, Aslan Y, Aydın AÖ ve ark. (2009) Türk erkeklerinde cinsel fonksiyon bozukluğu taraması: Anket çalışması. Ortadoğu Tıp Dergisi, 4: 108-113.

Beck JG (1993) Vaginismus. In W O’Donohue, JH Greer (Eds), Handbook of sexual dysfunctions: Assessment and treatment (ss 381-397). Boston: Allyn and Bacon Inc

Cooper A., ve Magnus R. (1984) A clinical trial of the beta blocker proptanolol in premature ejeculation. J. Psychosom Res. 28: 331-336.

CETAD (2006) (Cinsel Egitim Tedavi ve Arastırma Dernegi) Cinsel Saglık ve Üreme Saglıgı Arastırması.www.cetad.org.tr

Cinsel Sağlık Enstitüsü Derneği (CİSED) Cinsel Terapi Eğitimi, Modül 1, 2 ve 3, 2004–2008.

Demiralp M. ve Oflaz F. (2007) Bilişsel davranışçı terapi teknikleri ve psikiyatri hemşireliği uygulaması. Psikiyatri Dergisi 2007; 8:132-139

Dinç, M. (2012) Aaron Temkin BECK: After Cricitical Thinking to A Creative Psychotherapy Theory. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research, 1 (2), 70-76.

Doğan S. ve Özkorumak E. (2008) Ağrılı Genital Cinsel Aktivite ve Vajinismus Tanısında Yaşanan Güçlükler. Klinik Psikiyatri;11:135-142.

Dünya Sağlık Örgütü (1992) ICD-10 Ruhsal ve Davranışsal Bozukluklar Sınıflandırması: Klinik tanımlamalar ve tanı kılavuzları, Türkiye Sinir ve Ruh Sağlığı Derneği Yayını, Ankara, 1993

İncesu, C. (2001) Cinsel İslevin Fizyolojisi, 7-15; İçinde: Cinsel İslev Bozuklukları, Editör: Yetkin, N., İncesu, C., Roche Müstahzarları Sanayi A.S.-İstanbul

Incesu C. (2004) Cinsel İşlevler ve Cinsel İşlev Bozuklukları. Klinik Psikiyatri; Ek 3:3-13

Kabakçı E, Batur B (2003) Who benefits from cognitive behavioral therapy for vaginismus. J Sex Marit Ther, 29: 277-88.

Ter Kuile M, Van Lankveldb JJDM, De Groot E ve ark. (2007) Cognitivebehavioral therapy for women with lifelong vaginismus: Process and prognostic factors. Behav Res Ther, 45: 359-73

Kayır A, Geyran P, Tükel MR ve ark (1990). Cinsel sorunlarda basvuru özellikleri ve tedavi seçimi. XXVI. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, Bilimsel Yayınları, Cilt 2, s:451-458.

Masters WH, Johnson VE (1994). Human Sexual Behaviour. İnsanda Cinsel Davranıs. Sayın Ü, çev. Editörü: İstanbul: Bilimsel ve teknik Yayınları Çeviri Vakfı

Montorsi F (2005) Prevalence of premature ejaculation: A global and regional perspective. J Sex Med, 1(Suppl. 2): 96–102

Sahin, D. (2001). Vajinismusun psikodinamik nedenleri. D. Sahin & A. Kayır (ed.), Sık Görülen İki Cinsel İslev Bozuklugu: Vajinismus ve Erken Bosalmada Degerlendirme, Tanı ve Tedaviler, İstanbul: Roche. (s. 101).

Spiess WF, Geer JH, O’Donohue WT (1984) Premature ejeculation: investigation of factors in ejeculatory latency. J. Abnorm Psychol. 93: 242-245

Srivastava R, Thakar R, Sultan A (2008) Female sexual dysfunction in obstetrics and gynecology. Obstet Gynecol Surv, 63: 527-537

Tekdoğan ÜY, Aslan Y, Güngör S ve ark. (2003) Türk toplumundaki erkeklerde cinsel fonksiyon bozukluk taraması. Üroloji Bülteni, 14:188-92

Tugrul C, Kabakçı E (1997). Vaginismus and its correlates. Sexual and Marital Therapy. 12(1):23-34